Is het gras wel zo groen als we dat in de circulaire economie doen voorkomen?! Vanuit de overheid bekeken is ons ‘huidige vastgoed’ vooral een melkkoe. Wat nou als grondstoffenbanken het eigendom van gebouwen overnemen en aan ons ter beschikking stellen voor gebruik?
De inkomsten vanuit de overdrachtsbelasting voor gebouwen is tot stilstand gekomen nu verkooptransacties van gebouwen vrijwel niet meer voorkomen, anders dan de uitwisseling van een bv’tje met vastgoed erin tussen grondstoffenbanken. De dergelijke waarde wordt vervolgens vermenigvuldigd met een belastingpercentage als onroerendezaakbelasting door de gemeente. Maar wat is de WOZ-waarde van een gebouw zonder recente transactieprijzen te hebben? Of wordt het gebouw nu verdeeld in 40 producenten van bouwproducten met elk een stukje eigendom waarbij de gemeente nu bij elk van dat stukje gebouw de belasting gaat ophalen? Ook de erfbelasting op gebouwen is gebaseerd op een percentage van die WOZ, net als een reeks van andere belastingen en aftrekposten zoals van de inkomstenbelasting.
Van melkkoe naar de nieuwe melkkoe?
Zo is vastgoed straks opeens niet meer de koe om te melken ter ontvangst van de overheidsfinanciën? Waarom zou een parlement of gemeenteraad dat accepteren als het gat dan niet meer gedicht wordt met opbrengsten of meerwaarde? Het lijkt zo wel zo sappig groen gras achter het hek van die Circulaire Economie, maar hoe komen we aan de besluitvorming rond nieuwe inrichting van wet- en regelgeving en de minimalisatie van de risico’s van de transitie?
Als voorbeeld voor de ultieme Circulaire Economie kennen we het vertalen van een product in de vorm van dienstverlening aan de consument; dus zijn we nu met het verhuren van gebouwen niet al sinds de Mesopotamische tijd klaar met de invoering van de nieuwe economie? Of toch niet? (Zoals eerder gepubliceerd op de Cirkelstad website)
Belasting op vermogen vormt, naast die op arbeid en op natuurlijke bronnen, een van de drie kernen van de algemene inkomsten van de overheid. Daarnaast is er een reeks heffingen in de vorm van rechten, tarieven of leges, allemaal met een begrenzing tot de gebudgetteerde kosten. En dat is al zo sinds het ontstaan van overheden, want degene die inkomsten heeft en degene die wat met de vergunning wil en kan, betaalt. En of vervolgens diegene die betaalt ook bepaalt in die overheid, dat is afhankelijk van de maatschappelijke organisatie en visie die regeert. In Nederland zijn veel inkomsten van gebouwen – vastgoed – bronnen van de gemeentelijke belastingheffing en daarmee een belangrijk onderdeel van de ongeveer een vijfde van het gemeentelijke budget dat elke gemeente zelf binnenhaalt. Maar belangrijker nog, juist die 20% is vrijel al de beleidsvrijheid waar een gemeenteraad zelf over mag beslissen!
Eigendom van grondstoffen bij de private banken, de overheid of is er een andere weg?
Regelmatig hoor je in circulaire economie land “eigendom is dom, gebruik is slim” en meer opmerkingen over de nadelen van bezit. Tegelijk zie ik nieuwe organisaties die juist het eigendom van bijvoorbeeld grondstoffen en materialen als uitgangspunt zien van hun business-model als grondstofbanken; dus eigendom is de kern van slim? Maar mijn verwarring wordt pas echt compleet als ik zie dat voor de overheid eigendom van gebouwen en transacties in dat eigendom de basis vormen voor een hele serie van belastinginkomsten, voor zowel de rijks- als de gemeentekas. En dat terwijl de wettelijk vastgestelde definitie van eigendom zich beperkt tot die van registergoederen en met name gebouwen, zoals opgenomen in het Burgerlijk Wetboek (BW) en vastgelegd via de notaris bij het Kadaster. Hoe kan dat allemaal tegelijk langs elkaar heen gaan en hoe gaan – of beter gezegd kunnen – politici hierover dan al besluiten nemen, vraag ik me af?
De eerste wedervraag waarmee elke politicus met een politieke motie – voorstel voor nieuw beleid – namelijk wordt geconfronteerd is ‘waar komt je benodigd budget vandaan voor je voorstel?’. Dit als basis voor duurzaam beheer van de per definitie beperkte hoeveelheid geld waarmee in elk stukje van onze overheid geregeerd wordt. Die vraag niet kunnen beantwoorden is het eind van je voorstel en bij herhaling het einde van serieus genomen worden. Dus zal een wijziging van onze maatschappelijke spelregels – bijvoorbeeld in de vorm van gebouwen – die vraag moeten beantwoorden. Hoe komen we – in stapjes of juist in één grote klap – tot die circulaire bebouwing in die nieuwe economie waar vanuit duurzaam grondstoffen beheer zo veel te halen is?
Neem de volgende stap en deel je ervaringen
Wil je een volgende stap maken? Kom naar de GRATIS* Masterclass. Gaan we aan het werk met praktische tools om de acties uit mijn ebook direct te implementeren in jouw organisatorische, fiscale of financiële projecten en organisatie.
Praat mee
Weet jij hoe je op die nieuwe manier gaat bouwen en wat je daarvoor nodig hebt? Wat zou jij anders doen als overheid in de nieuwe Circulaire Economie? Deel het in de reacties hieronder.
Op jouw gezondheid en welzijn,
Remko Zuidema
